Prof. Dr. Selim Tümkaya
Şizofreni belirgin işlev kaybına neden olan ve tedavisinde belirgin zorluklar yaşanan nörogelişimsel bir bozukluktur. Hastalığın geç ergenlik ve erken erişkinlik döneminde başlaması beklenmektedir. Şizofreni hastalık içinde birbirinden farklı hastalıklar bulundurduğunu düşündürecek kadar heterojendir. Bu heterojen yapının içinde homojen yapıya sahip alt gruplar bulmak hastalığın araştırılmasında, prognozun ön görülmesinde ve tedavinin yönlendirilmesinde önemlidir (Driver ve ark. 2020). Çocukluk çağı başlangıçlı şizofreni tanımının hastalığı 13 yaşın altında başlayan hastalar için kullanılması genel olarak kabul edilmektedir. Şizofreni grubu içinde homojen bir grup olduğu düşünülen bu hastalığın görülme oranı yaklaşık %0.04 olup, şizofreninin en şiddetli formudur (Nicolson ve ark. 1999). Çocukluk çağı başlangıçlı şizofrenide kötü prognoz görüldüğü, beyin anomalilerinin ve genetik yüklülüğün daha fazla olduğu daha önce literatürde bildirilmiştir (Driver ve ark. 2020). Bu hastalarda gri madde kaybı da çocukluk döneminde başladığı (Lawrie ve ark. 1998) ve hipokampustaki hacim kaybının semptomlarla ilişki gösterdiği (Anvari ve ark. 2015) bildirilmiştir. Çocukluk çağı başlangıçlı şizofreninin genetik çalışmaları birçok genetik varyant göstermiş ve bu varyantların antipsikotik yanıtını belirleyebileceği de ileri sürülmüştür. (Ahn ve ark. 2016).
Çocukluk çağında bazen bu bozukluğun tanınmasında problemler yaşanmaktadır. Bu problemleri arttıran bir neden sağlıklı çocuklarda da halüsinasyonların görülebilmesidir. Ayrıca bu çocuklarda görülen pozitif semptomların nedeni başka bir psikiyatrik rahatsızlık olabilir. Bu semptomlar duygu durum bozuklukları, madde kullanım bozuklukları veya geçirilmiş psikolojik travmalara bağlı olarak da ortaya çıkıyor olabilir. Bu nedenlerle çocukluk çağında bu tanının ilk olarak konulacağı dönemde semptomlar dikkatli olarak izlenmelidir (Driver ve ark. 2020). Bu hastalığa sahip olan kişilerin yaklaşık %67’ sinin öğrenme bozuklukları, duygu durum ve anksiyete semptomları gibi premorbid bazı bozukluklara sahip olduğu da bildirilmiştir. Çocukluk çağı başlangıçlı 47 şizofreni hastasının alındığı bir çalışmada premorbid dönemde hastaların %55’inde konuşma anormallikleri, %57’sinde motor anormallikler ve %55’inde sosyal anormallikler saptanmıştır (Nicolson ve ark. 2000). Bu hastalarda diğer psikiyatrik komorbiditeler de sıklıkla klinik tabloya eşlik etmektedir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, depresyon ve diğer duygudurum bozuklukları komorbid görülebilecek tanılar arasındadır (Driver ve ark. 2020).
Tanı konulduktan sonra tedavide bir an önce yoğun psikofarmakolojik ve psikoterapötik girişimler önerilmektedir. Yapılan bir çalışmada tedaviye dirençli hastalarda klozapinin, olanzapin ve haloperidole göre daha üstün olduğu gösterilmiştir. Klinisyenler diğer antipsikotikler ve yanıt alınamadığında klozapin kullanmaktan kaçınmalıdırlar (Cogtay ve ark. 2008).
